Waarom zetten we Nederland niet vol windmolens en zonnepanelen?
Gepubliceerd: 21-3-2017
Laatste update: 30-09-2023
De aarde warmt op, de poolkappen smelten en de zeespiegel stijgt. Het klimaat verandert. Grote boosdoeners van de klimaatverandering zijn fossiele brandstoffen zoals kolen, gas en olie. Windmolens en zonnepanelen geven wél schone energie.
Waarom is duurzame energie nodig?
Duurzame energie is een belangrijk middel tegen klimaatverandering. De effecten van de opwarming van het klimaat zijn groot: het leidt tot extreem weer zoals meer neerslag, stormen en langere periodes van droogte. Met onder meer overstromingen in Bangladesh, droogte in Afrika en orkanen in de Verenigde Staten als resultaat. Of warmere zomers in ons eigen land of bosbranden in Siberië. En ook het ijs in de poolgebieden smelt op sommige plekken in een hoog tempo.
De oorzaak van dit alles: ons gebruik van fossiele brandstoffen, zoals kolen, gas en olie, wat zorgt voor grootschalige uitstoot van onder meer CO2. Vandaar dat de overstap naar duurzame energie – zoals zonne-energie en windenergie – belangrijk is. Duurzame energie stoot namelijk veel minder CO2 uit, en veroorzaakt veel minder luchtvervuiling.
De techniek is er, en de wil om te veranderen ook. Maar toch loopt Nederland enorm achter vergeleken met andere landen. Jaar na jaar eindigt Nederland in lijstjes ver onder het gemiddelde als wordt gekeken naar het aandeel van duurzaam opgewekte energie. Terwijl in andere gebieden van de wereld volop wordt ingezet op nieuwe energiebronnen.
Over de hele wereld investeren landen in duurzame energie. De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
Waarom loopt Nederland zo achter als het gaat om duurzame energie?
Nederland is van oudsher groot geworden met de goedkope energie van gassen. Ons land gebruikt veel fossiele energie voor bijvoorbeeld de kassen in de tuinbouw, vrachtwagens, de haven in Rotterdam, hoogovens en cementindustrie. De stap naar duurzame energie is voor Nederland dus heel groot, juist omdat we onze industrie en economie zo hebben gebouwd op fossiele energie.
Een andere factor waarom het voor Nederland lastiger is over te stappen op duurzame energie dan voor sommige andere Europese landen, heeft te maken met de ligging. Nederland heeft relatief weinig zonuren (zonne-energie), nauwelijks hoogteverschillen (waterkracht) en minder ruimte voor windmolens (windenergie). Daarbij stuit de bouw van windmolens op veel verzet van burgers in Nederland, en maken ingewikkelde bureaucratische regels het lastig lokale duurzame energieprojecten op te zetten.
Doordat Nederland erg dichtbevolkt is, is het vaak ook lastig geschikte locaties te vinden voor grootschalige duurzame energie. Een windmolen staat bijvoorbeeld altijd wel bij iemand in het zicht. En dus is er bij veel duurzame energie projecten protest van omwonenden.
Waar windmolens komen, volgen inspraakavonden en gaan inwoners in protest.
Zouden we heel Nederland van energie kunnen voorzien met windmolens?
Windenergie is een schone vorm van energie, die nooit opraakt. Windmolens wekken stroom op zonder de lucht te vervuilen en zonder grondstoffen op te maken. De CO2-uitstoot is zo'n vijftig keer lager dan van 'grijze' stroom (stroom van kolen- en gascentrales). Er komt wel een beetje CO2 vrij bij de bouw van een windmolen, maar na drie tot zes maanden draaien is die CO2-uitstoot 'terugverdiend'.
Om heel Nederland van stroom te voorzien zouden meer dan 20.000 windmolens nodig zijn. Maar: helemaal afhankelijk worden van windenergie is niet mogelijk. Want voor energie uit wind moet het wel waaien, en dat doet het niet constant. Daarom zal windenergie altijd naast andere energiebronnen moeten bestaan.
Ook is het de vraag waar zoveel windmolens kunnen staan. Windmolens in natuurgebieden mogen niet en weinig mensen willen windmolens in hun achtertuin. Wel zijn er grote plannen voor windparken op zee. Voor de kust van onder meer Noord- en Zuid Holland zouden in het jaar 2030 ongeveer 1100 windmolens moeten staan. Deze extra grote molens zouden ongeveer 40 procent van ons huidige energieverbruik op kunnen wekken.
Er zijn verregaande plannen om het aantal windmolenparken op zee uit te breiden.
Kunnen we met zonne-energie genoeg stroom opwekken voor heel Nederland?
Zonne-energie is net als windenergie een schone vorm van energie: het geeft nauwelijks CO2-uitstoot en raakt nooit op. Wereldwijd worden er tienduizenden panelen per uur geïnstalleerd. En ook in ons land zijn steeds meer panelen te vinden op gebouwen, huizen en zelfs in weilanden.
In heel Nederland is in 2018 120.846 miljoen kWh stroom verbruikt. Een zonnepaneel van een vierkante meter kan zo’n 150 kWh opwekken. Om heel Nederland te voorzien van zonnestroom zou je een gebied van zo’n 806 vierkante kilometer moeten bedekken met zonnepanelen. Alle daken van gebouwen bij elkaar opgeteld bedekken een oppervlakte van 600 km2.
Als je alleen kijkt naar de huishoudens hebben we ongeveer 23.000 miljoen kWh aan stroom nodig. Dan kom je uit op zo’n 150 vierkante kilometer zonnepanelen. Dat is iets minder dan de totale oppervlakte van het Waddeneiland Texel.
Theoretisch zou het dus mogelijk zijn om het hele land te laten draaien op zonne-energie. Maar er is een aantal obstakels. De zon schijnt hier niet zoveel, waardoor er niet altijd zonne-energie is. Het opslaan van zonne-energie is nu nog lastig en erg duur. Als je zonnepanelen neemt, zal je dus zowel zonne-energie als energie van fossiele brandstoffen moeten gebruiken.
In de wijk Lombok (Utrecht) wil Robin Berg de goedkope zonnestroom van alle zonnepanelen opslaan in de batterijen van elektrische auto's. De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
Wat de toekomst precies brengt in ons land, is lastig te voorspellen. Maar om de uitstoot te verminderen, zullen we steeds meer moeten investeren in duurzame energie. Inmiddels zijn er in de Noordzee verschillende windparken aangelegd. De technieken (zoals opslag en transport van de zonne- en windenergie) gaan snel en het opwekken van duurzame energie wordt steeds goedkoper. Ook zijn er nieuwe initiatieven, zo wordt er duurzame energie opgewekt uit de kracht van het water met eb en vloed en wordt er veel verwacht van nieuwe manieren om groene stroom op te slaan. Maar heel het land vol windmolens en zonnepanelen, dat blijft voorlopig toekomstmuziek.
In het kort
Duurzame energie is nodig, omdat we dan kunnen minderen met het gebruik van fossiele energie, en zo de uitstoot van CO2 omlaag krijgen. En zo klimaatverandering kunnen afremmen.
Nederland loopt enorm achter met de aanleg van windmolens en zonnepanelen. Op sommige lijstjes staan we zelfs onderaan een lijst van alle Europese landen.
De ligging van ons land is niet ideaal voor windmolens. Toch groeit het aantal windmolens de komende jaren flink.
In theorie zou je heel Nederland kunnen voorzien van zonne-energie. Maar vooral de opslag is nog lastig.