Gerard Heineken is de zoon van een koopman van Duitse afkomst en een moeder die een groot vermogen had geërfd van haar eerste, overleden man. Waarom hij besluit een noodlijdende brouwerij te kopen is een raadsel: bierbrouwers staan in die tijd in laag aanzien, de verkoop van bier neemt alleen maar af, en van brouwen weet hij niets.

Gerard zorgt dat het Hooiberg-bier weer van betere kwaliteit wordt en zoekt nieuwe afnemers. Al snel pakt hij de zaken groter aan: hij laat een nieuwe brouwerij bouwen, op een plek die dan aan de rand van Amsterdam ligt. In 1867 wordt de brouwerij in bedrijf genomen. Niet veel later schakelt de firma over op een andere, uit Duitsland geïmporteerde brouwmethode: het ondergistende of ‘Beierse’ bier.

Begin 1870 komt het Beierse bier op de markt. Het wordt niet verkocht als Hooiberg-bier, maar onder Heinekens eigen naam. Het is meteen een succes. Lang kan Gerard Heineken er niet van genieten: zijn bedrijf heeft steeds meer last van concurrentie van de pas opgerichte bierbrouwerij Amstel. Om verder te kunnen groeien heeft Heineken meer geld nodig. Hij gaat de samenwerking aan met Willem Baartz, eigenaar van de Rotterdamse brouwerij d’Oranjeboom. Het nieuwe concern, Heineken’s Bierbrouwerij Maatschappij, bouwt een tweede brouwerij in Rotterdam.

In de jaren die volgen blijft Heineken’s Bierbrouwerij een strijd op leven en dood voeren met vooral concurrent Amstel. Gerard Heineken houdt desondanks volop tijd voor culturele en maatschappelijke activiteiten: naast zijn werk als bierbrouwer staat hij als geldschieter aan de wieg van onder andere het Concertgebouw, het Rijksmuseum en dagblad De Telegraaf.

Uiteindelijk is het Heineken dat als overwinnaar uit de bieroorlog komt, met dank aan de uitzonderlijk zachte winter van 1883-1884. Concurrenten koelen hun bier nog met ijs, en dat moet nu geïmporteerd worden, met alle kosten van dien. Verschillende brouwers gaan op de fles. Alleen Heineken beschikt over een koelmachine en kan gewoon door produceren. De firma uit Amsterdam is de grootste bierbrouwerij van Nederland geworden.

Onder leiding van de zoon van oprichter Gerard Heineken, Henry, gaat de expansie verder. Hij koopt onder andere een brouwerij in België. Maar de echte internationale groei komt onder Henry’s zoon, Freddy, die na de oorlog het biervak leert in de Verenigde Staten en vervolgens erin slaagt om het controlerend belang van de familie Heineken, verloren gegaan onder de niet al te zakelijk aangelegde Henry, terug te krijgen.

Al lang voordat Freddy Heineken formeel topman van Heineken wordt, heeft hij het feitelijk voor het zeggen bij het bedrijf. Onder zijn leiding neemt Heineken in 1968 aartsrivaal Amstel over, en wordt werk gemaakt van uitbreiding in Europa. Heineken wordt in die tijd ervoor gedronken in Afrika, Azië en Amerika, maar nauwelijks in Europa.

Freddy Heineken maakt het zijn missie om te werken aan wat hij ‘Fort Europa’ noemt: één Europese thuismarkt voor Heineken. Met name in Zuid-Europa slaagt hij. In landen met sterke eigen biertradities, zoals België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, slaat de Hollandse pils minder aan. Zoals een Belgische concurrent het uitdrukt: “We hébben al water uit de kraan.”

Heineken is gedwongen een hoge prijs voor het bier te vragen: het bedrijf moet zeker in het begin hoge invoerrechten betalen en veel uitgeven aan reclame voor het bij de Amerikanen dan nog volslagen onbekende merk. Met populaire Amerikaanse merken als Budweiser is niet te concurreren. Door zich te presenteren als een Europees bier voor mensen met smaak, creëert Heineken een markt voor zijn ‘luxeproduct’.

De export naar de Verenigde Staten groeit hard: van tweeduizend hectoliter in 1935 naar meer dan dertienduizend hectoliter in 1939. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, zijn de VS de belangrijkste exportmarkt voor Heineken. Die groei zet door, en pas decennia later krijgt Heineken in de Verenigde Staten serieuze concurrentie van een ander importbier, het Mexicaanse Corona.

Na de oorlog wordt in veel landen een vergelijkbare strategie gevolgd. Die is uitgedacht door Dirk Stikker, de topman van Heineken die later minister van Buitenlandse Zaken, oprichter van de VVD en secretaris-generaal van de NAVO zal worden. Stikker bedenkt dat het lokale bier, vaak afkomstig uit brouwerijen die in handen van Heineken zijn, aan de man moet worden gebracht als het doordeweekse pils. Waar het werkelijk om gaat, is het merk Heineken – ‘imported from Holland’. Dat wordt via reclame gepresenteerd als iets speciaals.

Heineken besteedt al vroeg veel aandacht aan reclame. Dat is vooral te danken aan de ervaringen van Freddy Heineken in de Verenigde Staten. Terug in Nederland pakt hij een papier, schrijft er het woord ‘reclameafdeling’ op en plakt het op de deur van een leegstaande ruimte in het Heinekenhoofdkantoor: de marketingafdeling van het bierconcern is geboren.

Een van de eerste maatregelen is om alle etiketten en flesjes er hetzelfde uit te laten zien – wat in die tijd nog niet vanzelfsprekend is. Later volgen er andere belangrijke stappen: de kratjes worden felgeel, de letters E in Heineken worden een beetje scheef gezet, zodat ze vriendelijker ogen, en groen wordt de huiskleur van het merk.

In de jaren vijftig springt Heineken als een van de eersten in op een belangrijke verandering in de bierconsumptie. Tot die tijd wordt bier hoofdzakelijk in het café gedronken, en moet een brouwer als Heineken zaken doen met de horeca. ‘Heineken, het meest getapt’ is de reclameleus die daarbij hoort. Naarmate steeds meer gezinnen een koelkast in de keuken krijgen, wordt het mogelijk thuis bier te drinken. Dat betekent dat brouwers hun bier via winkelketens moeten gaan slijten.

De overnames van Heineken zijn fors, maar vallen in het niet bij die van de concurrentie. Het Belgische Interbrew en het Braziliaanse AmBev fuseren in 2004 tot InBev, dat vier jaar later voor maar liefst 53 miljard dollar Anheuser-Busch overneemt. Een andere megabrouwer, het van oorsprong Zuid-Afrikaanse SABMiller, doet in 2014 een bod op Heineken. Dat wordt afgewezen, en een jaar later wordt SABMiller zelf voor 107 miljard dollar opgeslokt door AB InBev, dat dan met afstand de grootste bierbrouwer ter wereld wordt, met een marktaandeel van rond de 30 procent. Heineken is nummer twee, met 9 procent marktaandeel.

Anders dan de meeste andere beursgenoteerde bedrijven is Heineken in de positie om overnamepogingen af te wijzen: de familie beslist. Ook in de toekomst blijft dat zo. De nakomelingen van Freddy Heineken kunnen – naar verluidt – hun aandeel wel verkopen, maar alleen aan elkaar. Of een van hen in de toekomst de scepter gaat zwaaien, is nog onduidelijk. Een van de vijf kinderen van Michel en Charlene de Carvalho heeft wel een officiële rol in het bedrijf: Alexander de Carvalho is sinds 2013 commissaris bij Heineken Holding.

De laatste jaren komt Heineken ook geregeld negatief in het nieuws. In 2015 verschijnt het boek Heineken in Afrika van onderzoeksjournalist Olivier van Beemen en in 2018 een tweede boek van zijn hand genaamd Bier voor Afrika. Uit deze publicaties blijk onder andere dat Heineken nauwe banden heeft met het autoritaire regime van de president van Burundi en dat van promotiemeisjes wordt verwacht dat ze seks hebben met hun leidinggevenden. Als gevolg van deze misstanden verliest Heineken enkele investeerders en handelspartners en de Tweede Kamer bekijkt opnieuw naar de subsidies die dit bedrijf ontvangt voor het werk dat ze in Afrika doet.