Is heimwee een ziekte?

heimwee
Is heimwee een ziekte?

Gepubliceerd: 25-6-2018

Laatste update: 02-02-2023

Terwijl de één niet kan wachten om zijn koffers te pakken, moet de ander er niet aan denken om ver van huis te gaan. Niet alleen kinderen hebben last van heimwee, het is ook een veelvoorkomend probleem onder expats, migranten, militairen en andere volwassenen. Is heimwee een psychische aandoening? En wat is eraan te doen?

Wat is heimwee?

De meeste mensen hebben er als kind weleens mee te maken gehad: heimwee. Je gaat vol goede moed logeren bij opa en oma of bij een klasgenootje, maar halverwege de dag bekruipt je een knagend gevoel van onbehagen. De knoop in je maag wordt steeds groter en het enige wat je nog wilt is terug naar huis, naar je familie en je vertrouwde omgeving.

Heimwee is het verlangen naar thuis en naar het bekende. Het is een soort stressreactie, die wordt veroorzaakt doordat je je in een nieuwe situatie moet zien te handhaven. Dat heeft te maken met een verplaatsing – dat kan een vakantie zijn, of een logeerpartij, maar ook bijvoorbeeld een verhuizing of emigratie.

Vaak zitten er verschillende kanten aan heimwee: enerzijds mis je je familie, vrienden, vaderland of eigen bed, en tegelijkertijd heb je moeite met aanpassen aan je nieuwe omgeving en de gewoonten daar. 

Heimwee op vakantie

Sommige mensen blijven tijdens hun vakantie het allerliefste thuis.

Een vakantie naar het buitenland? Peer Ulijn moet er niet aan denken. 

Nederlanders die op vakantie de bitterballen en grachten van thuis missen, kunnen in dit Turkse resort hun hart ophalen.

Heimwee is geen erkende psychische stoornis en wordt in de meeste gevallen gezien als een normale reactie op een verandering van omgeving. Het staat dan ook niet in de DSM-5, het internationale handboek voor psychiaters. Toch is heimwee een aandoening die soms ingrijpende gevolgen kan hebben. Mensen met ernstige heimwee gaan liever niet op vakantie, durven niet mee op schoolkamp of slaan die mooie baan in het buitenland af.

Langdurige, ernstige vormen van heimwee hebben dan ook veel weg van een aanpassingsstoornis, stellen onderzoekers. Dat is een psychische aandoening die het gevolg is van stress door ingrijpende veranderingen in je leven, zoals een scheiding, verlies van werk of het overlijden van een dierbare. De symptomen van heimwee zijn tot op zekere hoogte ook vergelijkbaar met die van mensen die kampen met liefdesverdriet of rouw.

Heimwee of scheidingsangst?

Veel kinderen vinden het vooral moeilijk om niet bij hun ouders te zijn. Vaak is ‘heimwee’ bij hen dan ook geen echte heimwee, maar eerder scheidingsangst, vertelt hoogleraar Ad Vingerhoets. “De vraag is altijd wat er gebeurt als papa en mama ook bij oma komen logeren. Als de problemen dan over zijn, dan is het scheidingsangst. Maar wil een kind dan nog steeds naar huis, dan is het echt heimwee.”

peuter met knuffel

Wat doet heimwee met een mens?

Van heimwee kun je flink ziek worden. Het kan niet alleen leiden tot lusteloosheid, verminderde eetlust, buikpijn, koorts en een slechte nachtrust, maar veroorzaakt in ernstige gevallen ook angsten, eenzaamheid en depressieve gevoelens.

Heimwee is ziekmakend en je kwaliteit van leven gaat erdoor achteruit, zegt ook psychotherapeut Murat Can. Hij deed onderzoek naar Nederlandse Turken die sterk terugverlangen naar hun vaderland. De gevolgen daarvan kunnen groot zijn, vertelt Can in Nieuwsuur. “Je komt in een niemandsland terecht en hoort nergens thuis. En dat is ziekmakend: zowel psychisch als lichamelijk gaat je conditie aan alle kanten achteruit.”

Veel Nederlandse Turken verlangen terug naar hun vaderland. 

Als je last hebt van heimwee, kun je door het constante mijmeren over thuis in een negatieve spiraal terechtkomen. In plaats van dingen te ondernemen en nieuwe mensen te leren kennen, trek je je terug en ga je je steeds eenzamer voelen – waardoor je verlangen naar thuis alleen maar groter wordt. Dat verlangen kan ook nog eens worden aangewakkerd door je zintuigen, bijvoorbeeld als je een geur ruikt of muziek hoort die je doet denken aan thuis.

“Eigenlijk kom je in een soort bubbel terecht, een soort vlies. Niemand ziet het, maar zelf ga je echt kapot van binnen”, vertelt schrijver en ervaringsdeskundige Joris van Casteren in de radiodocumentaire Heimwee. “De hele werkelijkheid wordt sinister en gaat eigenlijk door, terwijl jij er met één voet buiten staat.”

Hoe is het om heimwee te hebben?

NTR - Radio Doc, 22 nov 2015

00:00

00:00

Hebben vooral kinderen last van heimwee?

Sommige mensen hadden als kind vaak heimwee, maar reizen als volwassene de hele wereld over. Het is dus goed mogelijk om over heimwee ‘heen te groeien’. Toch wil dat niet zeggen dat heimwee onder volwassenen niet voorkomt. Integendeel: naar schatting heeft 10% van de volwassenen in meer of mindere mate last van heimwee. Er zijn zelfs gevallen bekend van mensen die op latere leeftijd heimwee krijgen, terwijl ze er als kind nooit last van hebben gehad.

Misschien is dat ook niet zo gek, als je bedenkt dat juist volwassenen vaak in situaties terechtkomen waarin ze moeten wennen aan een andere omgeving. Steeds meer mensen hebben bijvoorbeeld een buitenlandse partner, waarbij het bijna onvermijdelijk is dat één van de twee naar een ander land moet verhuizen. Soms levert dat lastige situaties op.

De Singaporese Lynn verhuisde voor de liefde naar Nederland, maar kan hier maar moeilijk aarden. 

Ook bijvoorbeeld expats, militairen en profvoetballers in het buitenland kunnen zich knap ellendig voelen door een verlangen naar thuis. Denk bijvoorbeeld aan de Nederlandse rechtsbuiten Wesley Verhoek, die na één dag bij de Engelse club Nottingham Forest besloot terug te gaan naar zijn vertrouwde omgeving in Den Haag.

Vanwege heimwee besloot Wesley Verhoek op het laatste moment een transfer naar een Engelse club niet door te laten gaan. 

En ook onder studenten is heimwee een veel voorkomend probleem. Lang niet alle uitwonende studenten storten zich in hun nieuwe stad meteen lachend in het feestgedruis. Veel van hen hebben de eerste maanden last van eenzaamheid en missen hun schoolvrienden, ouderlijk huis en vertrouwde leventje.

Maar waarom heeft de een zoveel meer last van heimwee dan de ander? Volgens hoogleraar en heimweedeskundige Ad Vingerhoets heeft dat te maken met persoonlijkheidskenmerken. Heimwee komt meer voor bij mensen die introvert en wat minder flexibel zijn. Vaak zijn dat mensen die ook moeite hebben zich aan te passen aan andere veranderingen, bijvoorbeeld een nieuwe baan.

heimwee

Wat kun je ertegen doen?

Gelukkig gaat heimwee in veel gevallen vanzelf over. De meeste mensen raken na verloop van tijd aan hun nieuwe omgeving gewend en gaan zich er thuis voelen. Toch zijn er wel wat dingen die je kunt doen om dat proces te versnellen.

Probeer bijvoorbeeld iemand in vertrouwen te nemen door erover te praten, zeggen deskundigen, of schrijf erover. En zorg voor afleiding: ga leuke dingen doen, maak een wandeling, ontmoet nieuwe mensen. Dat is niet altijd makkelijk, maar het zorgt er in ieder geval dat je even niet bezig bent met thuis. En je leert je nieuwe omgeving kennen, waardoor je je daar (hopelijk) steeds meer op je gemak gaat voelen.

Een andere veel gehoorde tip is een paar vertrouwde spullen meenemen van thuis. Bijvoorbeeld je eigen kussen of deken, of iets anders waar je aan gehecht bent. En zoek af en toe contact met thuis, maar niet te vaak – anders kan het juist averechts werken.

En als dat echt allemaal niet werkt, is teruggaan of thuisblijven misschien toch de beste optie. Ook daar is eigenlijk niks mis mee: waar de één al snel gewend is aan een nieuwe omgeving, kan de ander er nou eenmaal niet aarden. Niet voor niets repatrieert de ANWB jaarlijks zo’n 200 Nederlanders, die vanwege heimwee geen dag langer in het buitenland willen blijven.

Tijdens een vakantie in Indonesië werd Ab Bottinga overvallen door een ernstige vorm van heimwee. 

In het kort

  • Heimwee is het verlangen naar thuis en naar het bekende. Het is geen officiële psychische stoornis, maar kan wel grote gevolgen hebben.

  • Je kunt flink ziek worden van heimwee. Naast lusteloosheid en een slechte nachtrust kan het in ernstige gevallen ook leiden tot angsten, eenzaamheid en depressieve gevoelens.

  • Niet alleen kinderen kunnen last hebben van heimwee, ook veel volwassenen hebben ermee te maken. Denk bijvoorbeeld aan expats, studenten, migranten en militairen.

  • Soms helpt het om over heimwee te praten, afleiding te zoeken, de omgeving te verkennen of vertrouwde spullen mee te nemen van thuis.

En je weet het!

Anderen het laten weten?

auteur

Door Jessie van den Broek

Ook interessant

om te weten