Nudisme en naturisme: waarom zijn we zo graag naakt?

naakte mensen lopen op een strand
Nudisme en naturisme: waarom zijn we zo graag naakt?

Gepubliceerd: 23-8-2018

Laatste update: 31-01-2024

Ga jij wel eens naar de sauna of het naaktstrand? Ruim 2,5 miljoen Nederlanders tussen de 15 en 70 jaar recreëren wel eens naakt. Waarom doen we dit zo graag? Wanneer kwam naaktrecreatie in Nederland op? En mag je overal zomaar in je nakie rondlopen?

Redacteur: Tess de Bruijn

Hoe komt naaktrecreatie op?

De georganiseerde naaktrecreatie ontstaat aan het eind van de negentiende eeuw in Duitsland. Het gemeenschappelijk naakt zijn is in deze jaren voornamelijk een manier van leven als reactie op de verregaande verstedelijking, industrialisering en daarmee gepaard gaande milieuvervuiling. De eerste naaktrecreanten zijn naturisten. Het zijn wereldverbeteraars uit de culturele elite die het naturisme als levenswijze beschouwen.

In de beginjaren is er een sterke scheiding tussen nudisme en naturisme. Tegenwoordig spreken we van 'naaktrecreanten', zodat we mensen die graag in hun blootje recreëren niet meer in aparte hokjes hoeven te stoppen. Er is geen eenduidige definitie voor naturisme en nudisme. De betekenis wordt door iedereen anders geïnterpreteerd.

Maar over het algemeen kun je stellen dat:

- Nudisten zijn graag bloot, voor het praktische gemak.
- Naturisten leven daarnaast in harmonie met de natuur en hebben respect voor elkaar.
- Naaktrecreatie is de overkoepelende term voor deze uitingen. 

Wat is het verschil tussen een naturist en een nudist? De hele uitzending zien? Kijk op VPRO.nl.

In Nederland komt het naturisme aan het eind van de jaren twintig van de vorige eeuw vanuit Duitsland overwaaien. Nederlands naturist van het eerste uur is Harry Dissen (1898 – 1986). In de jaren dertig gaat Dissen op zondagochtend met zijn vrienden naar Noordwijk om daar naakt te zwemmen en te sporten. “Daar was dan geen hond, of we zetten iemand op de uitkijk.” Zijn ‘Bond van Lichtvrienden’ is de eerste Nederlandse naturistenvereniging en wordt in 1931 opgericht.

In de Tweede Wereldoorlog valt de vereniging uit elkaar, maar na de oorlog richten oud-leden van de vereniging de naturistenvereniging Zon en Leven op. In de beginjaren zijn de regels vrij streng voor leden van deze naturistenvereniging.  Zo schrijft de Zonnewijzer in 1950: “Tal van nieuwe ideeën worden door de Naturist onderzocht, zoals natuurgeneeswijze vegetarisme,  en natuurlijke Voeding. Een naturistische leefwijze wijst het gebruik van alcohol en tabak volstrekt af.”

Wat vindt Harry Dissen van het naturisme anno 1986?

VPRO - Het Spoor, 20 sept 1986

00:00

00:00

Tijdens de jaren zestig komt het nudisme steeds meer op: taboes worden doorbroken, schaamte verdwijnt. Meer mensen zijn in deze jaren graag naakt in hun vrije tijd. De verschillende verenigingen versoepelen de regels en je hoeft er niet langer de strenge naturistische levensstijl op na te houden om lid te kunnen worden van de vereniging. In 1961 wordt de Nederlandse Federatie van Naturistenverenigingen opgericht, de NFN.

In 2020 is deze organisatie verder gegaan onder de naam NFN Open & Bloot. Ze zetten zich tot de dag van vandaag in voor naaktrecreanten. “We bekijken liever wat de grote gemene deler van al deze invalshoeken is: mensen die het prettig vinden om bloot te zijn en daar zelf keuzes in maken. Daarbij maakt het niet uit in welk hokje je dat stopt.” 

mensen op het naaktstrand in zandvoort, 1986
Plezier op het naaktstrand in Zandvoort, 10 juni 1986.

Mag je overal in je nakie rondlopen?

Naakt rondlopen mag niet overal. Tot 1986 riskeer je hoge boetes op grond van artikel 238, de openbare schennis van de eerbaarheid. Sinds 1986 is in Nederland de openbare naaktrecreatie bij de wet vastgelegd in artikel 430a. Sindsdien is het alleen strafbaar om naakt te recreëren als je dit doet op daarvoor ongeschikte plaatsen.

"Het is een schande voor het dorp."

De legalisering komt er niet zonder slag of stoot. Twee Amsterdamse naturisten zijn het in 1971 zat en lokken op het strand van Callantsoog een proefproces uit om naakt zonnen legaal te maken. De rechtszaak mondt uit in een hoger beroep en leidt uiteindelijk uit tot vrijspraak. Callantsoog krijgt als eerste gemeente van Nederland een officieel naaktstrand, maar niet iedereen is het daarmee eens. De dorpsbewoners vinden het een “blamage voor het dorp”[1]. De komst van het eerste naaktstrand maakt de weg vrij voor een landelijke legalisering, die komt er in 1986.

de blote billen loop in zandvoort, 2002
De tweede Blote Billen Loop op het naaktstrand van Zandvoort in 2002. De lopers moeten een afstand van 5 kilometer afleggen.

Legaal naakt recreëren kan sindsdien op steeds meer plekken in Nederland: op bijvoorbeeld een naaktstrand, in de sauna of op een naaktcamping. Nederland is één van de weinige landen met een wetgeving voor openbare naaktrecreatie. Volgens deze wet mag je bloot zonnen op alle plekken die daar geschikt voor zijn. Belangrijk is wel dat de plek niet zichtbaar mag zijn vanaf de openbare weg en dat het merendeel van de aanwezigen geen bezwaar moet hebben tegen de naaktrecreatie. De gemeente kan een plaats aanwijzen waar je naakt kunt zijn, maar de gemeente mag niet bepalen of naaktrecreatie op een plaats verboden is. Dat kan alleen de rechter.

"Als je bloot langs de weg loopt dan kan dat een ongeluk veroorzaken."

In je eigen huis bepaal je zelf of je naakt bent en is artikel 430a[2] niet van toepassing. Hier bepaalt de eigenaar wat is toegestaan. Maar toch ben je niet helemaal baas in eigen huis. Als je huis grenst aan een openbare weg of plein dan kan je naaktheid de openbare orde verstoren. Dan zou een rechter na klachten uit de buurt je zélfs in je eigen huis een beperking kunnen opleggen.

naturisten spelen jeu de boules
Bezoekers van de Naturistendag in Zeewolde, 8 juni 2008.

Waarom recreëren mensen graag naakt? 

De voornaamste reden voor naaktrecreanten is dat je je veel vrijer voelt. Maar ook de goede sfeer die op de locaties heerst is van belang. Op de blootlocaties heb je respect voor elkaar en hou je de omgeving opgeruimd en schoon. 

naakt stel op een strand in Frankrijk
Een naakt stel loopt naar het naaktstrand in Frankrijk, 26 juni 2018.

Daarnaast heb je geen last van knellende badkleding, word je streeploos bruin, en geniet je van de rust van een mooie plek in de natuur. Tegenwoordig ziet een minderheid naturisme nog als levenswijze. Veel mensen staan er losser in, zo ook radio-dj Giel Beelen: “Ik vind het gewoon lekker om bloot te zwemmen, naturisme is voor mij geen ideaal.[3]

Hoe is het om met je ouders naar een naturistencamping te gaan?

Ook kinderen zijn welkom op naaktcampings en stranden. Zij hebben nog geen last van schaamte en onzekerheden over hun blote lichaam en zijn dus eigenlijk de ultieme naturist. Volgens het NFN maakt naaktrecreatie kinderen en pubers ook sneller vertrouwd met hun lichaam. Willen ze toch liever hun kleding aan houden als ze bijvoorbeeld met hun ouders mee zijn op de naaktcamping dan kan dit ook.

De naaktcamping van Mark en Margo blijkt een groot succes. De hele uitzending zien? Kijk op NPOStart.

Wat mag wel en wat mag niet?

Er gelden op de blootlocaties dezelfde normen en waarden als in het alledaagse leven. Wat zijn de do’s en dont’s op het naaktstrand en de naaktcamping?

De VARA filmt in 1969 de eerste beelden van een naturistenterrein.

Houd het netjes
Seksueel is naaktrecreatie niet. Openlijke seksuele activiteiten zijn niet toegestaan en mannen die hun erectie openlijk tonen kunnen rekenen op afkeurende blikken en eventueel zelfs een verwijdering van de locatie. Vaak komen dit soort situaties niet voor. Het draait bij naaktrecreatie om het vrije gevoel dat je ervaart als je bloot recreëert. Uiteraard mag je als naakt stel wel bijvoorbeeld elkaars hand vasthouden of elkaar kussen.

Niet staren
Het is niet toegestaan om op een naaktstrand of camping te staren naar anderen zoals dit ook niet toegestaan is op een strand waar iedereen in badkleding loopt. Even kijken is niet erg, maar inspecteer de ander niet van top tot teen. De meeste naaktrecreanten zijn erg op hun gemak en hebben ook niet de behoefte om te staren: als de kleren uit zijn is iedereen gelijk. Presentator en acteur  Koert-Jan de Bruijn is naturist en vertelt: “Túúrlijk gluur je een beetje naar anderen. Dat doe je ook als iemand wel badkleding aan heeft. Maar het is niet eens zo erotisch als je zou denken, een vrouw met een bikini aan is eigenlijk veel spannender!”[4]

naakte mannen aan een bar

Een handdoekje mee
Uit hygiënisch oogpunt neemt iedere naaktrecreant altijd een handdoek mee om op een stoel te leggen in een bar of restaurant. Neem dus altijd een handdoekje mee. Ook is een handdoek geen overbodige luxe om het zand weg te houden van ongewenste plekken. Overigens is het nooit verplicht om naakt te zijn. Als je ongesteld bent of je hebt het koud mag je gewoon iets aantrekken. 

Respecteer elkaars privacy
Naaktrecreanten hebben het gevoel meer zichzelf te kunnen zijn op de blootlocaties. Over het algemeen gaan de gasten op bijvoorbeeld een naaktstrand vriendelijker met elkaar om dan op het textielstrand. Daarnaast verdwijnt sociale ongelijkheid als niemand kleding draagt. Maar je geeft jezelf wel letterlijk bloot. Respecteer net als in het alledaagse leven elkaars privacy. Ga niet te dicht op elkaar zitten en maak geen foto’s of video's van anderen.

Lauren Verster vindt het maar niets om in haar nakie een bardienst te draaien. De hele uitzending zien? Kijk op NPO3.nl.

Sterft naaktrecreatie uit?

De ledenaantallen van recreatieverenigingen groeien de afgelopen jaren gestaag. Toch is een veelgehoorde klacht dat alleen maar ouderen aan naaktrecreatie doen. Dit klopt niet helemaal. Steeds meer 50-minners en jonge gezinnen worden lid van NFN.

naakte fietsers
Tien naakte fietsers nemen in Amsterdam deel aan een fietstocht, 11 juni 2005.

Jongeren van nu gaan niet zo gemakkelijk meer uit de kleren als de voorgaande generaties. Dit misschien doordat de druk om een mooi lichaam te hebben groot is door sociale media. 

Recreëer jij wel eens naakt?

Toch ziet campingeigenaar Willem Smallegange ook weer langzaam maar zeker een nieuwe groep jonge campinggasten op zijn naaktcamping komen. Hij vertelt aan de Provinciale Zeeuwse Courant: “Dertigers en zelfs twintigers willen hier het alledaagse leven achterlaten, van mobieltje tot hun kleding. Dat voelt lekker en bevrijdend.”[5] Echt uitsterven doet de naaktrecreatie dus zeker niet.

In het kort

  • De georganiseerde naaktrecreatie waait begin 20e eeuw vanuit Duitsland over naar Nederland en omvat in eerste instantie voornamelijk de volgens zekere regels opgestelde naturistische leefwijze.

  • Sinds 1986 mag je naakt recreëren op afgelegen plekken: de plek mag niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg en het merendeel van de aanwezigen moet geen bezwaar hebben. 

  • Naaktrecreanten noemen als voornaamste reden dat je je vrijer voelt zonder kleren. Maar ook de goede sfeer die op de (bloot)locaties heerst is van belang.

  • Er gelden op de blootlocaties dezelfde normen en waarden als in het alledaagse leven.

  • De ledenaantallen van recreatieverenigingen stijgen de afgelopen jaren gestaag. 

Geraadpleegde bronnen

    En je weet het!

    Anderen het laten weten?

    auteur

    Door Tess de Bruijn

    Ook interessant

    om te weten