Wie is Boris Johnson?
Gepubliceerd: 4-10-2019
Laatste update: 20-06-2023
Zijn biograaf beschrijft hem ook al wel als een broodje Marmite: je houdt ervan of vindt het helemaal niets. In 2019 bemachtigt Boris Johnson zijn droombaan: hij volgt Theresa May op als partijleider van de Conservatieve Partij. Fans roemen de Britse premier om zijn humor, zelfverzekerdheid en zijn intelligentie. Hoe wordt hij een van de sleutelfiguren in Brexit? En waarom leidt 'partygate' tot zijn vertrek uit het parlement?
Redacteur: Tess de Bruijn
Hoe is de jeugd van Boris Johnson?
Alexander Boris de Pfeffel Johnson wordt geboren op 19 juni 1964 als eerste zoon van Stanley Johnson en Charlotte Johnson.
Tijdens zijn kinderjaren is zijn vader veel van huis. Hij verwerft de een na andere top baan: van een positie bij de Wereldbank tot het lidmaatschap van de Europese Commissie. Het gezin verhuist daardoor vaak. Op zijn vijftiende heeft Boris Johnson al in meer dan 30 huizen gewoond. De langste periode woont de familie Johnson in Brussel. Boris leert er Frans en de ijverige, rustige student haalt goede cijfers op school.
"Hij is met zijn zelfvertrouwen geboren." Bekijk de hele uitzending op NPOStart.
Stanley Johnson is veeleisend en hard voor Boris en zijn drie broers en zus. De competitie onderling is altijd aanwezig in huize Johnson. Vanwege mentale gezondheidsproblemen van zijn vrouw, stuurt Stanley Johnson zijn kinderen naar een kostschool, Boris is dan elf. Naar eigen zeggen zijn de jaren aan de prestigieuze kostschool Eton de beste en meest vormende jaren van zijn leven.
De ingetogen jongen verandert in een uitgesproken grappenmaker. Het is tijdens deze jaren dat hij leert dat overdrijven en verzinnen veel effect kan hebben op een publiek. Zo verzint hij tijdens een opvoering van Shakespeare’s Richard II zijn eigen teksten omdat hij slecht is voorbereid. Het resultaat? Het publiek vindt het fantastisch en hij komt er gewoon mee weg. Bij deze nieuwe identiteit hoort ook een andere naam. Tot die tijd kent de familie hem als Alexander. Hij neemt tijdens zijn puberteit zijn tweede naam aan als roepnaam: Boris. Later in 2015 begint Johnson aan een boek over Shakespeare, maar die heeft nog niet het licht gezien.
Hoe begint de carrière van Johnson?
Boris Johnson begint na een studie Klassieke Studies aan Oxford eerst aan een carrière in de journalistiek. Hij start als trainee bij de Britse krant The Times, maar wordt daar al snel ontslagen omdat hij een citaat vervalst. Lang zit Johnson niet thuis. Dankzij zijn goede contacten uit Oxford start hij kort daarop bij de rechtse krant The Daily Telegraph als EU-correspondent in Brussel. De stad die hij uit zijn jeugd al goed kent.
Collega-journalisten blikken terug op de tijd met Boris in Brussel. Bekijk de hele uitzending van Andere Tijden op NPOStart.
In Brussel groeit Johnson tussen 1989 en 1994 al snel uit tot een publiekslieveling en maakt hij naam in de rechtse pers, met niemand minder dan Margaret Thatcher als een van zijn fans. Terugblikkend op zijn tijd als redacteur stelt Johnson grappend dat hij de artikelen vaak toch een bepaalde sensationele richting in stuurde: “Ik begon mijn stukken eigenlijk altijd met de zin Groot-Brittannië stond er weer eens alleen voor in de onderhandelingen over…”. En ook zijn niet alle verhalen even waarheidsgetrouw.
"Er was een groot publiek dat bereid was om ook leugens over de Europese eenwording te accepteren." Bekijk de hele uitzending op NPOStart.
Het zijn juist vaak deze verzonnen verhalen over de Europese Unie die het goed doen bij de lezers. De EU zou bijvoorbeeld de normen van condooms aanpassen. Of het parlement zou het produceren van kromme bananen verbieden of de Britse geliefde chipssmaak ‘garnalencocktail’. Wanneer er asbest wordt gevonden in een van de EU-gebouwen verzint Johnson het verhaal dat het gebouw opgeblazen moet worden. Echt geliefd is Johnson niet bij zijn collega’s. Die trappen geregeld in zijn nepverhalen en hekelen zijn aanpak om de scoops te halen in het café waar veel politici na werk nog een drankje nuttigen.
In 1994 keert Johnson terug naar Groot-Brittannië en groeit uit tot een mediafenomeen als hoofdredacteur van het uitgesproken conservatieve blad Spectator. Zijn controversiële politieke columns doen vaak stof opwaaien en de BBC nodigt hem geregeld uit op televisie. Daar is de man met het warrige haar een hit.
Hoe belandt Boris Johnson in de politiek?
Johnson heeft de afspraak met de Spectator dat hij, zolang hij hoofdredacteur is, niet de politiek in gaat. In 2001 treedt hij toch voor de Conservatieve Partij toe tot het Britse Lagerhuis. Uiteraard komt de charmante Johnson weg met het verbreken van de belofte. In 2008 probeert Johnson de populaire Londense burgemeester Ken Livingstone van zijn burgemeesterschap te stoten.
Boris Johnson is nog politiek onervaren als hij in 2008 zijn Labour tegenstander Ken Livingstone verslaat in de Londense burgemeestersverkiezingen.
Tegen ieders verwachtingen in wint de conservatieve Johnson het van de linkse Livingstone. Het is het resultaat van wat Johnson misschien wel het beste kan: campagne voeren. In aanloop naar de verkiezingen laat hij keer op keer zien dat deze man met het warrige haar ondanks zijn elitaire achtergrond een man van het volk is. De charmeur weet iedereen aan het lachen te krijgen. Biograaf Purnell onthult dat ook het warrige haar onderdeel van het imago van Johnson is. Johnson haalt geregeld wanneer een camera in de buurt is zijn handen nog even door zijn net gekamde haren.
"Hij is een politieke houdini." Bekijk de hele uitzending op NPOStart.
Johnson verbetert in Londen onder andere het openbaar vervoer, voert deelfietsen in en weet de criminaliteit terug te dringen. Maar niet iedereen is even te spreken over het beleid van Johnson. Tegenstanders vinden hem lui en onvoorbereid. Het zou een totale chaoot zijn. Ook rijzen de Londense huizenprijzen tijdens zijn zitting de pan uit.
In 2015 bemachtigd hij een grote zetel en neemt daardoor als burgemeester van Londen plaats in het Lagerhuis. Daar maakt Johnson al snel naam voor zichzelf door het publiekelijk niet eens te zijn met de leider van zijn partij: premier David Cameron. De premier maakt een deal met de EU over de soevereiniteit van het Verenigd Koninkrijk binnen de unie en daar is Johnson het niet mee eens.
De toegankelijke politicus
Hoe wordt Boris Johnson een van de sleutelfiguren van Brexit?
Boris Johnson treedt in 2015 toe tot het Lagerhuis op een belangrijk moment. Premier en tevens jeugdvriend David Cameron heeft dan net een referendum over Brexit geopperd. Opmerkelijk is dat Johnson niet altijd vóór het verlaten van de EU is. Om een standpunt voor zichzelf in te nemen besluit hij om twee artikelen te schrijven: één met argumenten voor en één argument tegen het verlaten van de EU. Uiteindelijk geeft het stuk met de argumenten vóór een Brexit de doorslag.
Boris Johnson besluit te gaan strijden voor een vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU. Is dit een opportunistisch statement? En hoe is de relatie van Johnson met Cameron? Bekijk de hele uitzending op NPOStart.
Johnson voert grote campagne voor het Leave-front in aanloop naar het referendum. Ondanks dat Johnson ook tijdens deze campagne onwaarheden vertolkt, is hij immens populair onder het Britse volk. De toegankelijke en charismatische Johnson ontpopt zich al snel tot hét gezicht van het Leave-front.
Op 23 juni 2016 kiezen de Britten ervoor de Europese Unie te verlaten. Jarenlang liggen ze met elkaar overhoop hoe de Brexit eruit moet gaan zien. Lees en bekijk hierover meer in deze longread, geschreven door gastredacteur Mathijs Schiffers.
Wanneer komt Boris Johnson aan de macht?
Op 24 juni 2016 stemt het Britse volk met 51.9 procent vóór Brexit. Premier Cameron stapt op. Even lijkt het of Johnson het stokje overneemt. Maar de tijd is er nog niet rijp voor en hij neemt een stap terug. Opvolger Theresa May verkiest Johnson wel als minister van Buitenlandse Zaken. Op deze manier hoopt May, die zelf voor Remain koos, haar partijgenoten uit het Leave-front goed te stemmen.
Als minister van Buitenlandse Zaken is Johnson niet altijd even professioneel. Hij gaat geregeld publiekelijk in tegen het beleid van zijn partijleider May. Op 9 juli 2018 stapt Johnson uit de regering. Hij is het niet eens met de voorwaarden die May met de EU bereikt voor een Brexit. Een klein jaar later stapt May op 24 mei 2019 op als premier. Het lukt haar niet om de Brexit-deal die zij heeft onderhandeld het Britse parlement én haar Conservatieve partij achter het akkoord te krijgen Johnson staat al snel hoog op de lijst van mogelijke opvolgers.
De Conservatieve Partij verkiest op 23 juli 2019 Johnson als opvolger van May. Hiermee treedt hij in de voetsporen van zijn grote politieke voorbeeld Churchill over wie hij onder meer een biografie schreef. Hij staat dan voor de taak om in een heel korte tijd met de EU en het parlement tot een deal te komen. Een immens lastige kwestie. Het parlement geeft veel tegenstand en Johnson moet in een wel heel kort tijdsbestek de partijen bijeen krijgen. Vóór 31 oktober 2019 moet er een plan op tafel liggen.
Johnson komt op 17 oktober tot een deal met de EU, maar krijgt het niet voor elkaar om de deal voor de 31e door het Lagerhuis te krijgen. Johnson vraagt vervolgens, gedwongen door het Lagerhuis, uitstel aan tot 31 januari 2020. Een doorn in het oog van de politicus voor wie de deadline van 31 oktober heilig is. Nieuwe verkiezingen volgen waarbij de Conservatieve Partij op 12 december 2019 de absolute meerderheid krijgt van de zetels in het Lagerhuis. Het nieuwe Lagerhuis steunt zijn Brexitdeal. Hiermee wordt het vertrek van de Britten op 31 januari 2020 definitief.
Sinds zijn aantreden als premier komt Johnson regelmatig onder vuur te liggen, onder andere vanwege het schenden van coronaregels met 'lockdownfeestjes' in regeringsgebouwen. Na een reeks schandalen zegt uiteindelijk een recordaantal kabinetsleden in 2022 het vertrouwen in Johnson op en besluit hij op te stappen. Johnson blijft daarna wel lid van het Lagerhuis, maar pakt in 2023 voortijdig zijn biezen als parlementslid vanwege de uitkomsten van een onderzoek naar 'partygate'; de illegale lockdownfeestjes die zijn gehouden in het kantoor en ambtswoning van de toenmalige Britse premier. .
In het kort
Boris Johnson groeit op in een competitief gezin. Op zijn elfde stuurt vader Stanley hem naar de prestigieuze kostschool Eton. Naar eigen zeggen zijn dit de meest vormende jaren van zijn leven.
Boris Johnson begint eerst aan een carrière in de journalistiek. Voor The Daily Telegraph werkt hij tussen 1989 en 1994 als correspondent in Brussel. Niet al zijn verhalen uit die tijd zijn even waarheidsgetrouw.
Boris Johnson treedt in 2001 toe tot het Britse Lagerhuis voor de Conservatieve Partij. In 2008 neemt hij het onverwachts op tegen de linkse Ken Livingston in de Londense gemeenteraadsverkiezingen en wint.
Boris Johnson treedt in 2016 weer toe tot het Lagerhuis, net op het moment dat David Cameron het referendum over Brexit oppert. Door zijn grote campagne voor Brexit ontpopt hij zich als snel tot hét gezicht van het Leave-front.
Als in 2019 Theresa May uiteindelijk opstapt als premier, kiest de Conservatieve Partij als opvolger Boris Johnson. Nieuwe verkiezingen leveren hem een meerderheid op in Het Lagerhuis en daarmee steun voor zijn Brexitdeal. Op 31 januari is de Brexit officieel.
Na een reeks schandalen zeggen steeds meer regeringsleden het vertrouwen in Johnson op en besluit hij op te stappen.
