Ja, ook in Nederland begint de uitrol van 5G. Ondanks alle tegenstand rollen telecombedrijven hun 5G-netwerk uit, zodat iedereen met een nieuwe, geschikte telefoon nog beter mobiel kan internetten. Tot honderd keer sneller moet het worden, en betrouwbaarder zodat we nog meer via internet kunnen doen dan nu. Handig voor consumenten en voor ondernemers, die fantaseren welke nieuwe diensten er kunnen komen. Maar er is ook kritiek vanwege de straling die 5G-telefoons en zendmasten afgeven. Begin 2020 worden uit protest verschillende zendmasten in brand gestoken.

Dat heeft te maken met die nieuwe, hogere frequentie. Nu gebruiken zenders nog frequenties die vrij ver kunnen komen. Maar in de toekomst zal 5G gebruik maken van de bijzonder hoge frequentie 26 Ghz. Hoe hoger de frequentie, hoe korter de golven en hoe sneller het mobiel internet. Maar korte golven laten zich ook veel makkelijker tegenhouden, zelfs boombladeren kunnen al een belemmering zijn. Er zullen dus veel meer zendpunten nodig zijn om toch een goede dekking te krijgen. En zeker in de stad zullen dus meer zenders moeten komen.

Nee, al kan het ons wel – heel licht – opwarmen. Golven voor radio, tv, of mobiele netwerken brengen water in beweging en dat produceert warmte. Met dat principe warmt een magnetron eten op. Maar waar een magnetron al snel zo’n 1000 watt gebruikt, zendt een mobiele telefoon met 1 watt en een wifi-zender met 0,1 watt. De golven verliezen hun energie bovendien kwadratisch: als je niet op tien meter maar twintig meter afstand van een zender staat, zakt de straling met een factor vier. Alleen een monteur die pal voor een zendmast staat kan misschien iets opwarmen.

Tegenstanders stellen dat er meer gevaren zijn, zoals het veroorzaken van kanker. Beroemd is het onderzoek van het Amerikaanse instituut NTP, dat muizen en ratten hun leven lang laat rondscharrelen onder zware antennes voor mobiele telefonie. Sommige mannetjesratten worden ziek. Dat lijkt schokkend, maar er zijn wat kanttekeningen. Zo worden vrouwtjesratten en muizen in hetzelfde onderzoek niet ziek, en tijdens het onderzoek zitten de dieren in veel zwaardere veldsterktes dan we in het dagelijks leven hebben. Ook bij andere studies is nuance soms op zijn plaats. Het kan bijvoorbeeld dat straling iets laat veranderen in het lichaam, maar dat wil niet zeggen dat het ook schadelijk is. Een biologisch effect is niet meteen een gezondheidseffect. Tegenstanders verwarren die twee zaken soms.

Ondertussen blijven wetenschappers onderzoek doen, want er kan altijd iets nieuws worden gevonden. Er is ook veel vraag naar onderzoek: vijftien jaar geleden waren er zorgen over UMTS (3G / 4G), nu over 5G. Er is alleen tot nu toe geen onweerlegbaar gevaar voor gevaar gevonden, terwijl we toch al bijna veertig jaar mobiele telefonie hebben. Ook Milieudefensie niet te strijden tegen 5G, ondanks het nadrukkelijk verzoek van hun leden. Volgens de organisatie staat het wetenschappelijk niet vast dat de zenders kwaad kunnen. Dat wil niet zeggen dat 5G helemaal geen negatieve effecten heeft. Wetenschappers hebben sinds kort wel een voor de Nederlandse burger mogelijk bij-effect gevonden van 5G-straling: het kan weersvoorspellingen onbetrouwbaar maken. Dat komt waarschijnlijk doordat de radiofrequenties dezelfde golflengte gebruiken als satellieten en zo het signaal verstoren.

Ongeveer 2 tot 3 volt per meter, aldus het antennebureau. Dat ligt ver onder het toegestane maximum en het verschilt nogal per plaats, zo laat een steekproef zien. Zo scoort het Waagplein Leeuwwarden 2,3 V/m (volt per meter), in Udel op de Veluwe is het 0,9 V/m en Rotterdam Zuid 4,1 V/m.

Binnenshuis kan het nog meer zijn, bijvoorbeeld door je eigen wifi-kastje. Ook vang je wat meer straling op tijdens het bellen, want juist dan houd je een zendend toestel dicht tegen je lichaam. Maar wat je ook doet, het blijft binnen de norm, al stellen tegenstanders dat deze norm te hoog is. Mensen die gevoelig zijn voor elektromagnetische straling - elektrosensitieven - zeggen last te hebben van straling uit de meterkast, een wifi-kastje, telefoonzenders of gewone draden. Hun verzoek is om nu niet nog meer elektromagnetische velden toe te voegen en de blootstelling drastisch te verlagen.

Je kan ook zelf meten hoeveel straling je opvangt, met een app bijvoorbeeld. Ze hebben klinkende namen als EMF Detector, dTector of ElectroSmart en ze meten bijvoorbeeld de sterkte van mobiele netwerken. Alleen lijken ze soms ook gericht op bang maken en geld verdienen. Enkele apps tonen symbooltjes van radioactiviteit, dat is een heel ander soort straling die wel gevaarlijk is. En één begint hard te waarschuwen als je de smartphone dicht bij een wifi-zender houdt: 'Gevaarlijk signaal. Klik hier voor een oplossing!' In beeld komen aanbiedingen van ondergoed, voorzien van zilver tegen straling.